Dydd Sadwrn y 3ydd o Ionawr, yn llawn o'r ffliw mwyaf afiach a gefais erioed, i ffwrdd â fi efo dau o'm ffrindiau dros y mynydd o Drawsfynydd, dros Gwm Moch, i gylch cerrig a beddrod Oes Efydd Bryn Cader Faner, ac i lawr i Dalsarnau a hafan glyd tafarn y Ship Aground.
Dyma un o'r teithiau harddaf i mi ei cherdded erioed, a gan ei bod wedi rhewi'n gorn roedd hi'n sych braf dan draed, â'r haul yn tywynnu uwchben, yr awyr yn glir a'r golygfeydd yn fendigedig.
Am fod cymaint o bethau difyr i'w gweld ar y ffordd drosodd - fel hen gytiau crynion ac olion hen lwybrau ac adfeilion - a gan fy mod yn pesychu, chwythu'n nhrwyn, fflemio a chwysu cymaint, mae'n anodd dweud yn union faint o daith ydi hi. Ond doedd hi'm yn hir iawn. Cychwynom o bentref Traws tua 11.30 y bore, dros y bont droed dros y llyn a rownd i Tyn Twll, ger Coed-y-rhygen, yna i fyny, ac i lawr Cwm Moch, pasio uwchben Llyn Llennyrch a Nantpasgen a cheunant Caerwych, ac ar ôl aml i stop i dynnu lluniau a busnesu ymysg hen gytiau crynion, a rhyfeddu at y golygfeydd o Traws, Cwm Prysor, yr Arenig, Stiniog a'r Manodau a'r Moelwynion, Yr Wyddfa a'i phedol, Arfon a Phen Llŷn, Penrhyn, Port, Portmeirion ac Ynys Gifftan, daethom a
t Fryn Cader Faner erbyn tua 
3 y pnawn.
Mae Bryn Cader Faner dros 4,000 o flynyddoedd oed, ac wedi ei ddisgrifio fel y rhyfeddod Oes Efydd harddaf ym Mhrydain. Dydi o ddim yn fawr - tua 9 medr ar draws- ond mae o'n sicr yn hynod o drawiadol, yn enwedig wrth edrych arno o gyfeiriad y de. Cyfuniad o gylch cerrig a siambr gladdu ydi o. Amgylchynnir y siambr gladdu - sydd wedi ei rheibio gan chwilwyr trysor ers tro byd, yn anffodus - gan 15 carreg denau, tua 4 troedfedd o daldra, wedi eu gosod yn fwriadol ar ongl er mwyn creu argraff o bellter. Mi oedd na 30 o gerrig 6 troedfedd yno hefyd, ond bu'r Fyddin Brydeinig yma yn ymarfer saethu gynnay mawr yn ystod yr Ail Ryfel Byd, ac fe chwalwyd rheini, a'u cludo i ffwrdd, mewn gweithred o fandaliaeth erchyll. Mae 'na ddau gylch cerrig o gynllun tebyg iddo i lawr yn ne Cymru, ond arwahan i hynny, mae Bryn Cader Faner yn unigryw yn Ynys Prydain.
Liciwn i rannu mwy o'i hanes efo chi, ond yn hytrach na gwneud hynny, hoffwn eich annog i brynu'r llyfr anhygoel o ddiddorol, Meini Meirionnydd, lle y cewch flas ar hanes - a naws ysbrydol - Bryn Cader Faner a henebion hynod niferus yr ardal wyllt-brydferth hon. Darllenwch y wybodaeth am y llyfr ar ôl dilyn y linc. Mae mwy iddo na lluniau, hanes a chyfeirnodau grid, diolch i weledigaeth Huw Dylan Owen. Dwn i'm os ydw i wedi darllen llyfr mor ddiddorol erstalwm.
Ges i rhyw chydig o funudau o fyfyrdod, gyda'm dwylo ar y
cerrig, ac er na wellodd hynny'r ffliw roedd na'n sicr rhyw hwb bach ysbrydol i'r enaid ar ôl gwneud. Wnaeth y chwysfa ar y daith ddim lladd y ffliw chwaith - mae'r feirws yma'n un diawledig o gryf, coeliwch chi fi. Ond mi oedd y galwyn o lagyr a yfais mewn awr a hannar, wedi cyrraedd y Ship Aground yn Nhalsarnau wedyn, yn fendigedig!
Mi'ch gadewaf efo chydig o luniau eraill o'r daith. Mi roi fwy i fyny ar fy nhudalen Flickr maes o law, a mi ro i linc ar y blog 'ma bryd hynny.
I'r chwith mae llun yr olygfa wrth godi i fyny am Cwm Moch, yng nghesail Foel Griafolen, Moel Penolau a Moel Ysgyfarnogod. gwelwn Lyn Traws, a'r pentref ar y bryn, a Chwm Prysor yn estyn am draw y tu ôl iddo. Yn y cefndir mae Gallt y Darren ar y dde a'r Arenig Fawr ar y chwith.
Dde: Cwm Prysor eto, a'r Arenig Fawr yn fawreddog tu draw iddo.
Isod: Un o hen gytiau crynion Cwm Moch
Isod: Aber y Ddwyryd, efo Ynys Gifftan. Gwelwn Foel y Gest ynghanol y llun.
1 comment:
Mi faswn i qwrth y modd yn gneud y daith yna rhyw bryd. Ma llyfr Huw Dylan yn wych chwara teg. Perffaith i bigo mewn ac allan ohono. Wyddwn i ddim cyn ei ddarllan fod cymaint o drysorau ym Meirionnydd.
Mae'r feddrod yna yn rhyfeddol o beth ac yn haeddu cael mwy o ymwelwyr. Diolch am rannu'r hanas.
Post a Comment