Pŵl a pocer yn y Pafiliwn?

Mae'n bryd i geidwaid hunan-apwyntiedig ein diwylliant sylweddoli mai eu mewnblygrwydd unllygeidiog nhw yw'r bygythiad mwyaf, ar ôl y mewnlifiad, i'r iaith Gymraeg fel iaith fyw. Mae eu snobyddrwydd cymdeithasol ynghlwm yn eu snobyddrwydd diwylliannol, ac fel arall rownd. Mae nhw'n methu gweld na chydnabod diwylliant poblogaidd y mwyafrif fel diwylliant Cymraeg sy'n werth ei gynnal. Trwy hynny, mae nhw'n methu gweld bywydau, diddordebau a dyheadau y mwyafrif fel rhai Cymraeg gan 'bobl Cymraeg da'. Dydyn nhw ddim yn cyfri.

Be sydd yn cyfri iddyn nhw ydi'r diwylliant 'pur' capelaidd-eisteddfodol Cymraeg hwnnw sy'n marw ar ei draed oherwydd ei fethiant i gofleidio diwylliant poblogaidd (rhyngwladol a chynhenid) Cymraeg. Be sydd yn cyfri iddyn nhw, felly, ydi'r Gymru 'bur,' ramantus-wladaidd honno sy'n shrincio fel y sbotyn gwyn hwnnw ar yr hen setiau teledu, oherwydd ei amharodrwydd i wau elfennau mwy cyfoes, perthnasol a phoblogaidd i’r brethyn.

Y Cymry ceidwadol sy’n cyfri i’r ‘Daily Mailers’ Cymraeg 'ma – y bobol ‘neis’ sy’n anwybyddu’r barbariaid tu allan waliau’r winllan, tra’n coleddu esgyrn sychion ac yn cynnal y Drefn trwy eu bod-yn-neis-rwydd ffugbarchus, peidio-pechu-yn-gyhoeddus, cyllell-yn-y-cefn nhw. Ac er eu bod nhw'n lleiafrif tu fewn i leiafrif, a ddim hyd yn oed yn cynrychioli barn mwyafrif cefnogwyr selocaf eisteddfodau a thalyrnau llawr gwlad, a phethau eraill y mae nhw'n eu cyfrif yn 'wir ddiwylliant Gymraeg', mae nhw'n dal yn uchel eu cloch ac yn dal i gael eu gweld mewn swyddi dylanwadol, neu ar bwyllgorau a chynghorau, gan roi'r argraff mai rhyw ddosbarth diwylliannol 'diarth' ydi'r 'ruling class' Cymraeg, ac mai diwylliant diarth ac amherthnasol ydi'r diwylliant - ac, felly, yr iaith - Cymraeg.

Mae angen i'r Eisteddfod Gendlaethol roi arweiniad ar hyn, a denu cynulleidfa newydd trwy gofleidio cystadleuthau diwylliant poblogaidd – boed yn arferion cynhenid fel canu baledi, codi pwysau, tynnu rhaff, llifio coed, reslo, coits, cnapan, neu yn arferion rhyngwladol (ond cynhenid bellach) fel canu pop, hip hop, reggae, canu gwlad, ffilmiau byrion, barddoniaeth poblogaidd, llenyddiaeth boblogaidd, darts, snwcer, pel-droed.

Pam ddim? Pan mae'r Basgwyr yn trefnu gwyliau diwylliannol trwy gyfrwng y Fasgeg yn unig (ac yn denu torfeydd o 100,000 ar y diwrnod) mae nhw'n darparu rhywbeth i bawb. Waeth i neb drio deud wrtha fi fod yr Eisteddfod yn methu addasu. Mae hi wedi addasu gymaint ers dyddiau Iolo Morganwg, ac mae sgôp ei gweithgaredd mor bell o'r traddodiad eisteddfodol gwreiddiol ag ydi Apollo 9 i ap Iolo Goch. Felly be amdani? Pool a poker yn y pafiliwn, pawb? ;-)